شخصیّت‌پردازی در خاوران‌نامۀ ابن‌حسام خوسفی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات دانشگاه زابل

چکیده

ابن‌حسام نخستین پردازشگر بزرگ و نامدار شعرِ مذهبی و حماسۀ دینی است. خاوران‌نامۀ وی قدیمی‌ترین حماسۀ دینی در ادب فارسی در بحر متقارب بوده و به تقلید از شاهنامۀ فردوسی سروده شده است. ابیات خاوران‌نامه حدود 22500بیت در خصوص جنگ‌های حضرت علی (ع) و یاران آن حضرت با شاه خاوران و امرای بت‌پرست دیگر مانند تهماس‌شاه و صلصال‌شاه برای اشاعۀ اسلام و برانداختن کفر در خاورزمین می‌باشد. این پژوهش، در صدد است تا شیوه‌های شخصیّت‌پردازی در این منظومۀ حماسی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. در بیان اهمیّت شخصیّت داستانی همین بس که اگر در داستان، شخصیّت وجود نداشته باشد، ماجرایی اتفّاق نخواهد افتاد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در خاوران‌نامه حدود95 شخصیّت نقش‌آفرینی کرده‌اند. که از این تعداد 14 شخصیّت پویا و مابقی ایستا می‌باشند. بسامد هر یک از انواع شخصیّت‌ به ترتیب عبارتند از؛ شخصیّت‌‌های قراردادی 80، نوعی 77 مورد، همه جانبه 36، نمادین10، تمثیلی 3، قالبی0 و این نشان می‌دهد که علاوه بر ایستا بودن اکثر شخصیّت‌ها، ابن حسام به توصیف دقیق و کامل شخصیّت‌های حماسۀ خود پرداخته و از گزینش شخصیّت‌های کلیشه‌ای خودداری نموده است. همچنین وی در شخصیّت‌پردازی این منظومۀ حماسی از دو شیوۀ مستقیم و غیرمستقیم بهره برده است. در نمایش و بیان آنان در بعضی مواقع از توصیف و گاهی با نمایش اعمال اشخاص، آنان را به مخاطب می‌شناساند. وی توانسته است به خوبی شخصیّت را درون‌کاوی نماید و هنر نویسندگی خود را نشان دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Depicting Characters in Ibn Hesam’s Khavaran Nameh

نویسنده [English]

  • mohamad mojavezy
عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات دانشگاه زابل
چکیده [English]

Ibn Hesam is the first major processor of religious poetry and epic. Khavaran Nameh is the oldest religious epic in Bahre Motaghareb and is written in imitation of Ferdowsi's Shahnameh. Khayvran's Poems cover about 22,500 bits about the wars of Hazrat Ali and its followers with the King Khavaran and other idolaters such as Tahmas Shah and Salsal Shah for the propagation of Islam. And casting disbelief in the Middle East.

This study seeks to analyze the character traits in this epic poem. The significance of the character of the story is enough to say that it would not had happened anything if there hadn’t been any character in the narrative. The results of the study indicated that in eastern Iran, about 95 characters have been involved. Of which, 14 are dynamic characters and the rest are static. The frequency of each type of character are as follows: 81, 36, 8, 13, and 0. This shows that besides the static nature of most characters, Ibn Hussam described the exact and complete saga of his characters and discouraged from choosing stereotypical characters. He has also been involved in the characterization of this epic poem in both direct and indirect ways. In their expression, they sometimes describe them and sometimes display the actions of individuals, they know the audience. He has also been able to thoroughly explore the character and illustrate his art of writing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Hesam
  • Khavaran Nameh
  • character
  • characterization
  • epic