تحول شخصیت‌های زن در آثار سیمین دانشور و غزاله علی‌زاده

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای زیان و ادبیات فارسی و مدرس دانشگاه فرهنگیان

2 عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

3 دکترای جامعه شناسی و مدرس دانشگاه مازندران

چکیده

شخصیت یکی از مهم­ترین عناصر داستان است. شخصیت‌های داستانی آفریدۀ ذهن زمانمندِ نویسنده و بافته‌ای در تاروپود واقعیت و خیال است. شخصیت‌های داستان می‌توانند متأثر از برهم کنش ساختار اجتماعی و ساختار ذهنی نویسنده باشند. داستان موفق داستانی است که شخصیت­های آن پویا هستند و در روند داستان متحول می‌شوند و به رشد و پویایی جامعه کمک می‌کنند. در زمینۀ تحول شخصیت­ها در جهان داستان عواملی گوناگونی چون زمینه و مناسبات اجتماعی - فرهنگی، برخورداری از سرمایۀ اجتماعی، تحصیلات عالیه و رشد آگاهی، باور شخص به تحولات فردی و اجتماعی و  ... تأثیر‌گذارند. در این مقاله شخصیت‌های داستان‌های سیمین دانشور و غزاله علی‌زاده از منظر متحول‌ شدن مورد بررسی قرار گرفته ‌است. دستاورد پژوهش این است که با توجه به دنیا و تجربۀ زیستۀ دو نویسنده شخصیت­های داستان­های آنان شباهت­ها و تفاوت­هایی دارند. دو نویسنده شخصیت­های خود را از دو طبقۀ متوسط و تحصیل­کرده و پایین و ستمدیده انتخاب کرده­اند. شخصیت­های گزینش شده از طریق مناسبات اجتماعی، تجربۀ زیسته­ و آموزش و یادگیری متحول ­شده‌اند. شخصیت­های آفریدۀ دانشور آرام­آرام، مصلحت­اندیشانه و محتاطانه متحول می­شوند؛ اما شخصیت­های داستان علی­زاده با تغییر و تحول درونی، صاحب روحیۀ انقلابی و خطرپذیری شده و شرایط اجتماعی را دگرگون می­کنند یا برخی نیز تسلیم شرایط سخت جامعه می­گردند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evolution of Female Characters in the Works of Simin Daneshvar and Ghazaleh Alizadeh

نویسندگان [English]

  • null null 1
  • null null 2
  • null null 3
چکیده [English]

Character is one of the most important elements of the story. The fictional characters are the creator of the mind of the writer and the roots of reality and imagination. The characters of the story can be influenced by the interaction of the social structure and the author's mental structure. A successful story is a story whose characters are dynamic, are being evolved in the process of the story and contribute to the growth and dynamism of the community. In the context of the evolution of characters in the world of a story, some factors such as the socio-cultural customs, having a good social capital, higher education and the growth of knowledge, the individual's belief toward the personal and social developments, as well as the others can affect each other. In this article, the characters of the stories of Simin Daneshvar and Ghazaleh Alizadeh have been examined from the perspective of evolution or transformation. The research result is that; according to the world and the life-experiences of these two writers, the characters of their stories are along with similarities and differences. These two authors have selected their characters from two middle and educated classes, and also low and oppressed ones. The characters have evolved through social relationships, life experiences, and learning or education. The characters created by Daneshvar have been evolved and changed slowly, deliberately and cautiously, but the characters of Ali Zadeh will change the social conditions by their internal revolution, and thier revolutionary spirit or they also surrender themselves to the difficult conditions of society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Customs
  • Life Experience
  • Education
  • Personality Change
  • Simin Daneshvar
  • Ghazaleh Alizadeh
استوتزل، ژان (۱۳۸۵). روان­شناسی اجتماعی. مترجم علی­محمد کاردان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
اسحاقیان، جواد (1385). درنگی بر سرگردانی­های شهرزاد پسامدرن. تهران: نشر گل آذین.
بیشاپ، لئونارد (1374). درس­هایی دربارۀ داستان‌نویسی. ترجمۀ محسن سلیمانی. تهران: نشر زلال. ص 524.
جان، پروین (۱۳۸۱). شخصیت، نظریه و پژوهش. ترجمه محمّدجعفر جوادى و پروین کدیور. تهران: انتشارات آییژ.
جلالی پندری، یدالله (۱۳۸۷). با نام خالق حوّا و حور. مندرج در زنان در داستان. نرگس باقری. تهران: انتشارات مروارید.
دانشور، سیمین (۱۳۲۷). آتش خاموش. تهران: انتشارات علی اکبر علمی. 
(۱۳۷۶). از پرنده­های مهاجر بپرس. تهران: نشرکانون با همکاری نشر نو.
ـ۱۳۸۰). به کی سلام کنم؟. تهران: انتشارات خوارزمی. چاپ پنجم. 
(۱۳۸۰). جزیرۀ سرگردانی. تهران: انتشارات خوارزمی. چاپ سوم.
(۱۳۸۰). ساربان سرگردان. تهران: انتشارات خوارزمی. 
(۱۳۸۸). سووشون. تهران: انتشارات خوارزمی. چاپ شانزدهم.
(۱۳۸۱). شهری چون بهشت. تهران: انتشارات خوارزمی. چاپ هفتم.
دستغیب، عبدالعلی (۱۳۸۶). پیدایش رمان فارسی. تهران: انتشارات نوید شیراز. 
(۱۳۸۳). کالبدشکافی رمان فارسی. تهران: حوزۀ هنری.
(۱۳۸۶). پیدایش رمان فارسی. تهران: انتشارات نوید شیراز.
دهباشی، علی (۱۳۸۳). بر ساحل جزیرۀ سرگردانی. جشن‌نامۀ سیمین دانشور. تهران: انتشارات سخن.
دقیقی، مژده (۱۳۸۳). «سرگردانی یک جیرۀ همگانی است». مجلۀ زنان. سال یازدهم. فروردین 81. مندرج در «بر ساحل جزیرۀ سرگردانی». علی دهباشی. تهران: سخن.
ساروخانی، باقر (1375). دایرةالمعارف علوم اجتماعی. تهران: انتشارات کیهان.
سلیمانی، قهرمان (۱۳۸۳). سرگردان در جزیره سرگردانی. بر ساحل جزیره سرگردانی. علی دهباشی. تهران: انتشارات سخن.
شمیسا، سیروس (۱۳۸۳). نقد ادبی. تهران: انتشارات فردوس. چاپ چهارم.
علی­زاده. غزاله (۱۳۸۴). اول بهار. مندرج در با غزاله تا ناکجا. تهران: انتشارات توس. چاپ سوم.
(۱۳۸۴). با غزاله تا ناکجا (مجموعه
داستان و ...). تهران: انتشارات توس. چاپ سوم.
(۱۳۸۷). خانۀ ادریسی­ها. تهران: انتشارات توس. چاپ پنجم.
(۱۳۸۴). شب­های تهران. تهران: انتشارات توس. چاپ چهارم.
(۱۳۸۴). گردوشکنان. مندرج در با غزاله تا ناکجا. غزاله علی­زاده. تهران: انتشارات توس. چاپ سوم.
  گلشیری. هوشنگ (۱۳۷۶). جدال نقش با نقاش در آثار سیمین دانشور. تهران: نیلوفر.
میرصادقی، جمال (۱۳۸۲). ادبیات داستانی. تهران: انتشارات علمی. چاپ چهارم.  
(۱۳۸۵). عناصر داستان. تهران: انتشارات سخن. چاپ پنجم.  
علیخانی، یوسف (۱۳۸۰). نسل سوم داستان­نویسی امروز در گفتگو با ده نویسنده. تهران: نشر مرکز.
عبداللهی. مهناز (۱۳۸۳). سال شمار سیمین دانشور. مندرج در بر ساحل جزیرۀ سرگردانی. (جشن­نامۀ سیمین دانشور). علی دهباشی. تهران: انتشارات سخن.
مختاری، محمد (۱۳۸۷). پیچیدگی سرنوشت یک خانه. مندرج در خانۀ ادریسی‌ها. غزاله علی­زاده. تهران: انتشارات توس. چاپ پنجم.
(۱۳۸۴). موقعیت اضطراب. مندرج در با غزاله تا ناکجا. غزاله علی­زاده. تهران: انتشارات توس. چاپ سوم.