بررسی اجزای کلام در داراب‌نامۀ بیغمی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد دانشگاه شهید باهنر

چکیده

نوشتۀ حاضر داستان داراب‌نامه را بر پایۀ نظریۀ روایت تودوروف دربارۀ اجزای روایت، شامل اسم، صفت و فعل (شخص، ویژگی و کنش)، بررسی می‌کند. اساس این شیوۀ بررسی مبتنی است بر روشن کردن سازوکار روایت و به طور خاص قصّه‌هایی که تودوروف آنها را «روایت اسطوره‌ای» نامیده و ضمن برشمردن ویژگی‌های این نوع روایت‌ها، آنها را از جنبه‌های مختلف مورد توجه قرار داده-است.
داراب‌نامۀ مولانا محمد بیغمی، یکی از داستان‌های شفاهی بازمانده از ادبیّات کهن فارسی است که صورت مکتوب یافته‌است. این اثر، روایت بلندی است از کشورگشایی‌های فیروزشاه، پسر داراب، و ازجمله آثاری است که مشخصات روایت‌های مورد بررسی تودوروف را می‌توان به روشنی در آنها دید. به این جهت، روش بررسی تودوروف در مورد اجزای کلام در روایت‌های اسطوره‌ای، در روشن‌کردن سازوکار روایت و ارتباط متقابل شخصیت‌ها و نیز چگونگی ارائۀ معنا در داستان داراب‌نامه و روایت‌های مشابه آن در ادب فارسی، روشی کارآمد به نظر می‌رسد.
نتیجۀ حاصل از این بررسی نشان می‌دهدکه در داراب‌نامه، تنها وضعیت شخصیّت‌ها تغییر می‌کند و کیفیت و شرایط اشخاص، پیوسته ثابت و بدون تغییر می‌ماند. همچنین وضعیت‌های حاکم بر مناسبات شخصیّت‌های داستان را می‌توان در دو قانون تبعیت از نیروی برتر جامعه (شاه) و قانون وفاداری که شامل وفاداری عاشق و معشوق نسبت به یکدیگر، وفاداری دوستان و یاران نسبت به هم، وفاداری وزیران و زیردستان به شاه یا ولی‌نعمت خود و وفاداری عیّاران به سوگند و پیمان خود می‌شود، خلاصه نمود

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Survey of Word Components in Darab-Nameh of Bighami

نویسنده [English]

  • Najme Hosseini Sarvari 1
چکیده [English]

Storytelling has a very long history in the persian. In Iran some have quoted national-epic stories to people from the ancient period. Some persons have been narrated these tales and stories for writer to make up them in written form. Darab-nameh is one of the stories from the ancient persian which has written. This work is a long narrative of Firuzshah- the son of Darab- conquest and an epic - love story of the ninth century AD which is examples of folk literature. Since tales describe old, simple and common situations special attention have attracted narrative historians and structuralists. One of success reviews in clarifying the mechanism of narrative and specifically stories is Todorov's analysis of mythological narratives review. He considered to this type of narrative in various aspects by expression mythic narrative features and by discovery the structure of this type of narrative has provided his universal grammar theory. this article by survey and analysis of Darab-nameh, will examine its narrative structure in word Components category (nouns, adjectives and verbs). It is clear that discovery the structure of this work will help us in discovery similar works Structure and understanding universal grammar theory of narrative.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Darab-nameh
  • Structuralism
  • Todorov's theory
  • Mythic narrative
  • word components
احمدی، بابک (1384). ساختار و تأویل متن. چاپ  هفتم. تهران: نشر مرکز.
ــــــــــ (1375). درس‌های فلسفه هنر. چاپ دوم. تهران: نشر مرکز.
اخلاقی، اکبر (1371). تحلیل ساختاری منطق­الطیر عطار. اصفهان: نشرفردا.
اخوت، احمد (1371). دستور زبان داستان. اصفهان: نشر فردا.
اسکولز، رابرت (1379). درآمدی برساختارگرایی در ادبیات. ترجمه فرزانه طاهری. تهران: آگاه.
ایگلتون، تری (1380). پیش­درآمدی بر نظریۀ ادبی. ترجمۀ عباس مخبر. چاپ دوم. تهران: مرکز.
بلوکباشی، علی (1385). نقالی. دایرة­المعارف کتابداری و اطلاع­رسانی. زیر نظر فریبرز خسروی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملّی جمهوری اسلامی.
بیغمی، محمدبن احمد (1381). داراب‌نامه. تصحیح ذبیح­الله صفا. ج 1 و 2.‌ چاپ دوم.‌ تهران:‌ انتشارات علمی و فرهنگی.
تایسن، لوئیس (1387). نظریه­های نقد ادبی معاصر (راهنمای آسان فهم). ترجمه مازیار حسن­زاده و فاطمه حسینی. تهران: نگاه امروز.
تسلیمی، علی (1388). نقد ادبی: نظریه­های ادبی و کاربرد آنها در ادبیات فارسی. تهران: کتاب آمه.
تودوروف، تزوتان (1382). بوطیقای ساختارگرا. ترجمه محمد نبوی. چاپ دوم. تهران: آگه.
زرشناس، شهریار (1389). پیش­درآمدی بر رویکردها و مکتب­های ادبی. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
سجودی، فرزان (1383). نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: قصّه.
ــــــــــ (1384). نشانه‌شناسی و ادبیّات. تهران: فرهنگ کاوش.
سجودی، فرزان و دیگران (1388). ساخت­گرایی، پساساخت­گرایی و مطالعات ادبی (مجموعه مقالات). تهران: انتشارات حوزه هنری.
سلدن، رامان (1372). راهنمای نظریه ادبی معاصر. ترجمه عباس مخبر. تهران: طرح نو.
صفا،‌ ذبیح­الله (1356). تاریخ ادبیّات در ایران. جلد 4. تهران: ‌انتشارات دانشگاه تهران.
کالر، جاناتان (1388). بوطیقای ساخت­گرا: ساخت­گرایی، زبانشناسی و مطالعه ادبیات. ترجمه کوروش صفوی. تهران: مینوی خرد.
گرین، کیت و جیل لبیهان (1383). درسنامۀ نظریه و نقد ادبی. ترجمۀ گروه مترجمان. تهران: روزنگار.
گلدمن، لوسین (1383). نقد تکوینی. ترجمة محمد غیاثی. تهران: نگاه.
گورین، ویلفرد و دیگران (1388)  درآمدی بر شیوه­های نقد ادبی. ترجمه علیرضا فرح­بخش و زینب حیدری مقدم. تهران: رهنما.
محجوب، محمدجعفر (1383). ادبیات عامیانه در ایران (مجموعه مقالات). به کوشش حسن ذوالفقاری. چاپ دوم. تهران: چشمه.
 
بلوکباشی، علی (1390). «داراب‌نامه:‌ داستان قهرمانی فیروزشاه پسر داراب، ارج­نامه ذبیح­الله صفا (آثار و افکار ذبیح الله صفا)». به کوشش آل داوود. صص 333-316.
 حسینی سروری، نجمه؛ صرفی، محمدرضا(1389). «وجوه روایتی در روایت‌های هزار و یک‌شب». نشریۀ ادب و زبان دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. دورۀ جدید. شمارۀ 27. صص114-88.
طالبیان، یحیی؛ حسینی سروری، نجمه (1385). «نوع‌شناسی سندبادنامه». پژوهش‌های ادبی. سال
چهاردهم. شمارۀ 14. صص 94-73.
صرفی، محمدرضا؛ حسینی سروری، نجمه (1388). «شیوه‌های آغاز و پایان داستان در هزار و یک ‌شب». گوهر گویا. سال سوم. شماره اول. صص 30-11.
مدبری، محمود؛ حسینی سروری، نجمه (1388). «بازشناسی روایت‌های اسطوره‌ای در آینۀ داستان‌های ایرانی». فصلنامۀ ادب فارسی. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. دورۀ اول. شمارۀ 1. صص20-41.