بررسی مکانیزم‌های دفاعی روان‌شناختی در رمان پل معلق

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شهرکرد

چکیده

در روان تحلیل­گری سنتی و جدید بسیاری از مفاهیم و نظریه­ها به طور مستقیم با مفهوم ناهشیار ارتباط دارند. در این میان مکانیزم­های دفاعی فروید جهت تبیین عملکرد دفاعی دستگاه روانی در برابر اضطراب و تنیدگی معرفی شده­اند. این پژوهش به بررسی مکانیزم­های دفاعی روان‌شناختی در رمان پل معلق اثر محمدرضا بایرامی می­پردازد. بیشتر آثار بایرامی سبکی رئالیستی دارد. پل معلق که یک رمان جنگی، اجتماعی و روان‌کاوانه است که براساس تجربه بایرامی از جنگ تحمیلی و برخورد وی با پلی ویران در منطقه تله­زنگ در میان کوه­های لرستان، نگاشته شده است. این اثر را می­توان از جنبه­های مختلف از جمله روانکاوی فروید مورد مطالعه قرار داد. از مهم‌ترین مؤلفه­های نظریة فروید مکانیزم­های دفاعی است که بیمار در مواقع اضطراب­انگیز به آنها متوسل می­شود. نظر به اینکه جنگ منبع عظیم استرس، اضطراب و ناکامی است؛ خواه ناخواه این مؤلفه­ها در آثار جنگ نیز بروز می­یابد. از آنجا که این مهم مورد توجه پژوهشگران حوزه دفاع مقدس قرار نگرفته است، در این پژوهش به تحلیل شخصیت «نادر» براساس نظریات فروید و بهره­گیری از انواع مکانیزم­های دفاعی در جهت بهبود اوضاع روحی وی پرداخته شده است.  با توجه به کمبود مطالعات در مورد رمان‌های جنگ بالاخص از دیدگاه روانکاوی، این مقاله نشان می­دهد که برخی از رمان­های جنگ، دارای ظرفیت­های بی‌شماری برای تحلیل­های روان­کاوی به ویژه در زمینه مکانیزم­های دفاعی هستند. در پایان مشخص می­شود که نادر، با بهره­گیری از مکانیزم­های دفاعی مذکور موفق می­شود بر روان­رنجوری خویش غلبه یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Studying the Mechanisms of Psychological Defense in Hanging Bridge Novel

چکیده [English]

In the traditional and modern psychoanalysis era, some of the concepts and theories have a direct relationship with the concept of unconscious. In this case, the defense mechanisms of Freud were presented in order to explain the defense performance of psychological system against anxiety and stress. This research explores the psychological defense mechanisms in "Hanging Bridge" novel by" Mohammad Reza Bayrami. Most of his works are more in realistic style. This novel is about war and considered as a social and psychoanalysis work. It was written based on his experience about the imposed war and his behavior toward a destroyed bridge in the region called "Tele Zang" in the midst of the mountains of Lorestan. This novel can be studied considering the different aspects like Freud psychoanalysis. One of the most important components of the defense mechanisms in Freud's theory is that the patients resorted to them when s/he feels anxiety. But it must be noted that war is a source of enormous stress, anxiety, and failure, so willingly or unwillingly, they will be appeared. As most researchers neglect this topic in the imposed war, therefore, وorks of the war is also fitted, this study aims at analyzing the character "Nader" based on the theories of Freud by using the varieties of defense mechanisms in order to improve his mental state. Since few studies have been done about war novels, especially from the perspective of psychoanalysis, so, this article shows that some of such novels have the countless capacities for psychoanalysis analysis especially in defense mechanisms. At the end, it shows that Nader could overcome his neuroticism by using these mechanisms.

کلیدواژه‌ها [English]

  • War Literature
  • Mohammad Reza Bayrami
  • Hanging Brdige
  • Psychological Novel
  • Freud
  • Defense Mechanisms
ادیبی سده، مهدی (1379). جامعه‌شناسی جنگ و نیروهای نظامی. تهران: سمت.
افضلی، محمدحسن؛ فتحی آشتیانی، علی و آزادفلاح، پرویز (بهار 1388). «بررسی سبک‌ها و مکانیزم‌های دفاعی، اختلال اضطراب تعمیم یافته و اختلال هراس اجتماعی». مجلة روانشناسی بالینی. سال اول. شماره 1. صص 93-79.
انوشه، حسن (1376). دانشنامه ادب فارسی 2، اصطلاحات، موضوعات و مضامین ادب فارسی. تهران: سازمان چاپ وانتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بایرامی، محمدرضا (1381). پل معلق. چاپ هشتم. تهران: افق.
 پارسی‌نژاد، کامران (1384). جنگی داشتیم، داستانی داشتیم. تهران: صریر.
پاینده، حسین (شهریور 1381). «بیگانة آشنا: روانکاوی و نقد ادبی». کتاب ماه ادبیات و فلسفه. شماره 59. صص 37- 26.
ــــــــــ (1385). نقد ادبی و دموکراسی. تهران: نیلوفر.
جعفری، مهرداد (1392). «شیوه زندگی در مصر باستان». سایت معماری. (22/3/1392). meamari.samenblog.com/224/
جونز، ارنست و دالبی‌یز، رولان (1350). فروید و اصول روان­کاوی. ترجمۀ: هاشم رضی. تهران: آسیا.
حنیف، محمد و محسن (1388). (پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس). کند وکاوی پیرامون ادبیات داستانی جنگ و دفاع مقدس. تهران: صریر.
دیچز، دیوید (1358). شیوه‌های نقد ادبی. ترجمه محمدتقی صدفیانی و غلامحسین یوسفی. چاپ سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
سلیمانی، بلقیس (مهر 1373). «بررسی ساختار داستان‌های کوتاه جنگ». ادبیات داستانی. شماره 24.
سنگری، محمدرضا (1390). ادبیات دفاع مقدس. تهران: صریر.
 شاملو، سعید (1388). مکتب و نظریه­های روانشناسی شخصیت. تهران: رشد.
علایی، مشیت (1380). «ادبیات و روان‌شناسی». کتاب ماه ادبیات و فلسفه. اردیبهشت. صص 23-18.
قبادی، حسینعلی و هوشنگی، مجید (1388). «نقد و بررسی روانکاوانۀ شخصیت زال از نگاه آلفر آدلر». فصلنامۀ نقد ادبی. سال 2. پاییز 1388. صص 119- 91.
کریمی، یوسف (1388). روانشناسی شخصیت. تهران: ویرایش.
گرین، کیت و لبیهان، جیل (1383). درس‌نامۀ نظریه و نقد ادبی. ترجمة لیلا بهرانی محمدی. تهران: روزگار.
گنجی، حمزه (1387). روان­شناسی عمومی. تهران: بعثت.
لاندین، رابرت دبلیو. (1378). نظریه‌ها و نظام‌های روان شناسی. ترجمة یحیی سیدموسوی. تهران: ویرایش.
Bond, M.; Perry jc (2004). Long- Term changes in defense Styles with Psychodynamic psycho the rapy for Depressive, Anxiety and Personality Disorders. Am j Psychiatry. 161, 1665 71.
Carmer P. (2000). “Defense Mechanisms in Psychology Today”. J Am Psychology. 55(6). Pp. 637-646.
Freud, Sigmund (1953). "Remembering, Repeating and working Through". In Freud: The standard Edition. The Hogarth Press and the Institute of psychoanalysis.
Offer, R.; Lavie R.; Gothelf, D. and Apter, A. (2000). “Defense Mechanisms, Negative Emotions and Psychopathology in Adoles cent Inpatients”. Comprehensive Psychiatry. 41(1). Pp. 35-41.