تحلیل انتقادی گفتمان مرزبان‌نامه براساس نظریۀ نورمن فرکلاف (مطالعۀ موردی: داستان زیرک و زروی)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی ادبیات فارسی دانشگاه رازی

2 دبیر آموزش و پرورش

چکیده

تحلیل انتقادی گفتمان یکی از مباحث مهم در گفتمان سیاسی و اجتماعی است که چگونگی تبلور و شکل­گیری معنا و پیام واحدهای زبانی در ارتباط با عوامل درون­متنی بررسی می­کند. مرزبان نامه، به عنوان یک متن کهن، یکی از متون تمثیلی ایران قبل از اسلام است که نویسنده در آن، به آسیب­شناسی موضوعات اجتماعی - سیاسی روزگار خود یا دوره­های قبل پرداخته و از این رهگذر ضمن اینکه به گونه­ای فرهنگ را منتقل کرده، به کمک زبان و قدرت آن، به تولید اندیشه­های سیاسی روزگار کمک شایانی کرده­است. این نگارش بر آن است که با تکیه بر آرای فرکلاف، به چگونگی بازنمایی گفتمان انتقادی متن داستان «زیرک و زروی» بپردازد. مقاله به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و بر اساس چارچوب نظری فرکلاف، در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین به ارتباط لایه­های گفتمان و پیوند زبان و جامعه­پذیری جامعه از رهگذر حکایات می­پردازد. حاصل سخن این است که این متن، ضمن اینکه نقش مهمی در انتقال عقاید و ارزش­های حاکم بر جامعه دارد، گفتمان گفتاری و کرداری شخصیت­های داستان، در خدمت تثبیت اندیشۀ سیاسی نویسنده است و فضای فکری و قدرت امکانات موجود در گفتار، توضیح چرایی تولید این متن با توجه به سیاست حاکم است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critical Discourse Analysis of Marzbannameh Based on Norman Farklaf's Theory (Case study: The Sory of Zirak and Zarvi)

نویسندگان [English]

  • Esa Najafi 1
  • farahnaz haidarinasab 2
1 Assistant Professor of Persian Language and literature, Razi University
2 phD student in literature
چکیده [English]

Critical discourse analysis is an interdisciplinary branch of linguistics that examines the hidden power relations and ideological processes in linguistic texts to analyze the sociology of language. Marzbannameh is one of the allegorical texts of pre-Islamic Iran in which the author deals with the pathology of socio-political issues of his time or previous periods. This writing aims to analyze the critical discourse of the text of the story of "Zirak and Zarvi" from the sixth chapter of Marzbannameh based on the theoretical framework of Norman Farklaf, in three levels: description, interpretation and explanation in a descriptive-analytical way. The result is that this text, while recounting the actors' communication system based on the hierarchy of power in pre-Islamic Iranian society, plays an important role in conveying the prevailing beliefs and values in society and the discourse of the characters in the story. In order to consolidate the political thought of the author and the intellectual space and power of the possibilities available in the speech of the characters of the story, the explanation of why this text was produced according to the prevailing policy of that period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Norman Fairclough
  • Marzbannameh
  • Critical Discourse
  • Language Power
  • Ideology