2024-03-29T16:36:53Z
https://pl.journals.pnu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=1295
دوفصلنامه مطالعات داستانی
23454520
23454520
1399
6
2
تحلیل رمان رجال فی الشمس (اثر غسان کنفانی) بر اساس رئالیسم در نظریة جامعهشناختی جورج لوکاچ
محمدعلی
آذرشب
طاهره
حیدری
جامعهشناسی ادبیات دانشی نوپا و بین رشتهای است که در آن تأثیر جامعه بر ادبیات و برعکس، تأثیر ادبیات بر جامعه بررسی میشود. نقد جامعهشناختی رمان به تعامل رمان و جامعه و تأثیر متقابل آن دو بر یکدیگر میپردازد. از جمله نظریهپردازانی که با ارائۀ نظریۀ رمان، سهم بسزایی در پیشرفت این علم دارد، جورج لوکاچ است. نظریه انتقادی او به نقد شکل و محتوای اثر میپردازد و دارای معیارهای خاصی است که مهمترین آنها عبارتاند از: رئالیسم، شخصیت نوعی، رابطه علی و معلولی و محتوای اجتماعی. در جستار حاضر، رمان رجال فی الشمس، یکی از برجستهترین آثار نویسنده مشهور فلسطینی غسانکنفانی براساس رئالیسم در این نظریه مورد نقد واقع شده است. مردمگرایی و رئالیسم انتقادی، ویژگیهای بارز رئالیسم لوکاچ است که در این جستار با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی آنها در رجال فی الشمس غسان کنفانی داستانپرداز، پژوهشگر و نظریهپرداز عرصه ادبیات پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که نویسنده در این رمان به حقایق جامعه فلسطین پرداخته و زبان جامعه فلسطین را به معنای تحتاللفظی آن بازتولید کرده است. شخصیتها در تکگوییها و گفتوگوهای دو نفره و در قضاوتشان، واکنشی نقادانه و زاویه دیدی عاطفی، احساسی و روحی به وضعیت ناگوار فردی و اجتماعی بروز میدهند و بدین ترتیب ویژگیهای رئالیسم لوکاچ در این رمان نمود بارزی یافته است.
غسانکنفانی
رجالفیالشمس
نظریه رمان
نقد جامعهشناختی
جورج لوکاچ
2021
02
19
7
20
https://pl.journals.pnu.ac.ir/article_7897_4c73ec94dcedfdf195c82c3b5d63b8d3.pdf
دوفصلنامه مطالعات داستانی
23454520
23454520
1399
6
2
بررسی نقش روابط سببی با تکیه بر روایتپردازی بوستان سعدی
اعظم
ابدالی
پرستو
کریمی
یکی از مسائل مهم در مورد روایت، توالی روایی و نقش عوامل سببی در طرحریزیهای داستانی است. روابط سببی آفریننده روایت به خصوص در ادبیات تعلیمی ما در ارتباط با مضامین مختلف جامعه شکل میگیرند. در این مقاله کوشیده شده تا با بررسی روایی حکایات بوستان، روابط سببی و مضامین غالب در روایتپردازی سعدی و نیز شیوۀ وی در حل معمای حکایات این اثر بررسی شود. روابط سببی غالب در حکایات بوستان به عنوان یک متن تعلیمی- اخلاقی عواملی همچون فرهنگ و ایدئولوژیهای جامعه، خصلتهای اخلاقی، گفتمان عرفانی شناخته شد. همچنین حضور شخصیتهای تایپیک در طرحآفرینی روایت بررسی شد. شگرد سعدی در شرح و توضیح روابط سببی حکایتش در اغلب موارد، شکل دادن یک گفتوگو است که معمای طرحشدۀ روایت را حل میکند. بنیان گذاشتن حکایت براساس این مضامین نشان از توجه سعدی بهعنوان یک معلم اخلاق به مسائل مختلف جامعه دارد که ارتباط ساختار و محتوا را برای بوستان رقم زده است.
توالی روایی
روابط سببی
پرسش روایت
گفتوگو
2021
02
19
21
38
https://pl.journals.pnu.ac.ir/article_7898_1c0fbab02498c7549e00875348af02b0.pdf
دوفصلنامه مطالعات داستانی
23454520
23454520
1399
6
2
تقابل ایزدان آب و اهریمنان خشکسالی در شاهنامه
فاطمه
اسفندیاری مهنی
محمدرضا
صرفی
کلثوم
اسفندیاری مهنی
آب به عنوان دومین عنصر با ارزش، پس از آتش در نزد ایرانیان باستان دارای ایزدانی بوده است. موقعیت خشک سرزمین ایران و وجود خشکسالیهای پیاپی در این سرزمین باعث شده که خشکسالی به عنوان بزرگترین دشمن آنان در تجسم به صورت اهریمنان خود را نمودار سازد. ایزدان آب پیوسته با اهریمنان خشکسالی در ستیز بوده و مانع ریزش باران به زمین میشدند. در اساطیر ایران باستان نبرد (ایزد باران) با آپوش (دیو خشکسالی) تجلی این مبارزه است. نبرد ایزدان آب با اهریمنان خشکسالی بنمایة بسیاری از داستانهای شاهنامه را تشکیل میدهد. اهریمنان خشکسالی در شاهنامه، در تجسم به صورت دیو، شیر، پری و پادشاهان ظالم خود را نمودار میسازند و ایزدان آب در شاهنامه به عنوان ابرهای بارانزا یا مژدهآور باران در تجسم به صورت پادشاهان عادل و مبارزی همچون فریدون، کیخسرو و بهرام دیده میشوند. ادراک ما معمولاً با تقابلهای دوگانه و ترجیح یکی از آنها بر دیگری صورت میگیرد. در شاهنامه زمین و آسمان و عناصر آن در تقابل با هم قرار میگیرند. در این مقاله به بررسی تقابل ایزدان آب و اهریمنان خشکسالی در شاهنامه پرداخته شده است. در واقع آب و خشکسالی چون مظاهر خیر و شر، در ایران باستان دارای ایزدان و اهریمنانی بودهاند و اینها پیوسته به مبارزه با یکدیگر میپرداختهاند. واضحترین نمود این مبارزه را در نبرد فریدون و ضحاک و همچنین کیخسرو و افراسیاب شاهد هستیم و در نتیجه در پایان این مبارزه با شکست اهریمنان خشکسالی از ایزدان، آب باران آزاد گشته و دریاها و رودهای جهان به وجود آمدهاند.
آب
ایزد آب
اهریمن خشکسالی
تیشتر
آپوش
2021
02
19
39
53
https://pl.journals.pnu.ac.ir/article_7899_95919096ea26f214ad132a40c7e3cc32.pdf
دوفصلنامه مطالعات داستانی
23454520
23454520
1399
6
2
بررسی حکایتهای عبید زاکانی از منظر مینیمالیسم
سونیا
بهرو بنمار
عسگر
صلاحی
مقاله حاضر کنکاشی است پیرامون بررسی ویژگیهای مکتب مینیمالیسم در حکایتهای رساله دلگشای عبید زاکانی. با توجه به نزدیکی اصول و ویژگیهای مکتب مینیمالیسم به عنوان یک مکتب غربی که در قرن بیستم با تأثیر پذیرفتن از شرایط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در اروپا شکل گرفته، به حکایتهای ایرانی که قدمت طولانی در ادبیات کلاسیک ایران در قالب نظم و نثر دارند و با توجه به خاستگاه این دو نوع ادبی که در بسترهای متفاوت فرهنگی شکل گرفتهاند، بررسی این موضوع در حکایتهای عبید زاکانی ضروری مینماید. این پژوهش به روش فیشبرداری و تحلیل محتوایی انجام شده است و هدف از آن ارائه جلوههای مکتب مینیمالیسم در حکایاتهای عبید زاکانی است. مهمترین نتایج و یافتههای این تحقیق عبارتاند از: 1. تشابه و قرابت بسیار زیاد ویژگیهای داستانهای مکتب مینیمال با حکایتهای ایرانی؛ 2. برتری حکایتهای عبید زاکانی از نظر محتوا بر داستان مینیمال؛ 3- بیان مرز مشخص مکتب مینیمال با حکایتهای ایرانی.
مینیمالیسم
ادبیات داستانی
رساله دلگشای
عبید زاکانی
2021
02
19
55
74
https://pl.journals.pnu.ac.ir/article_7900_88490eb9c1ab59ee37375861de818b57.pdf
دوفصلنامه مطالعات داستانی
23454520
23454520
1399
6
2
بررسی و تحلیل شخصیت بهرام در هفت پیکر نظامی بر پایه نظریه بیداری قهرمان درون
مجید
سرمدی
پروین
نقدی
راضیه
بیات
خانم کارول پیرسون با توجه به نظرات یونگ مبنی بر تأثیر کهنالگوها در سفر تفرد بشری، دوازده کهن الگوی شخصیت را مطرح کرد و این سفر را به شکل سه مرحلۀ سفر قهرمان یعنی: تدارک، سفر و بازگشت توصیف کرد و به این نتیجه رسید که هر انسانی با قرار گرفتن در این سفر و با هدایت و راهنمایی کهن الگوهای دوازدهگانه میتواند به خویشتن حقیقی خود دست یابد. یکی از داستانهای دلانگیز در ادبیات فارسی داستان سلوک بهرام گور در هفت پیکر نظامی است که کاملاً منطبق با مراحل سهگانۀ خودشناسی و تفرد در روانشناسی پیرسون است که میتواند به عنوان الگویی برای از بین بردن تضاد زندگی انسان معاصر امروز معرفی شود. در این داستان قهرمان (بهرام) با راهنمایی و تکامل کهنالگوهای معصوم، یتیم، جنگجو و حامی، برای سفر اسطورهای آماده میشود و با انرژی کهنالگوهای جستوجوگر، عاشق، ویرانگر و آفریننده در آرمانشهر گنبدهای هفتگانه، جهان درونی خود را میکاود و به خویشتن حقیقی دست مییابد و در بازگشت با یاری کهنالگوهای حکمران، ساحر، فرزانه و لوده، قلمرو پادشاهی خود و جهان بیرون را دگرگون میکند و به روشنبینی و رستگاری دست مییابد.
نقد کهن الگویی
سفر قهرمانی
بیداری قهرمان درون
هفت پیکر نظامی
بهرام
2021
02
19
75
96
https://pl.journals.pnu.ac.ir/article_7901_28a0e36279de5e6d57847feb5ac3e368.pdf
دوفصلنامه مطالعات داستانی
23454520
23454520
1399
6
2
مقایسه طنز کلامی در دو اثر کلهپوکها و رمان داییجان ناپلئون
افسانه
شیرشاهی
طنز کلامی شاخهای از تحلیل گفتمان و تحلیل گفتمان شاخهای از دانش زبانشناسی است که هدف آن بررسی محتوای کلام در بافت است و برای آنکه چگونگی تکوین معنا و کار را توضیح دهد، ویژگیهای زبانی، اجتماعی و فرهنگی را بررسی میکند. زبانشناسی تحلیل گفتمان، میتواند کاربردی مناسب در تحلیل متون نمایشی فراهم سازد و تبیین جامعی از تمام ابعاد ساختار زبان متن نمایشی و ابزارهایی را که در پدید آوردن طنز کلامی مؤثرند، ایجاد کند. به این جهت، علاوه بر امکان تحلیل زبانشناختی طنزهای کلامی، الگوهایی را نیز میتوان برای ایجاد طنز معرفی کرد. از آنجایی که شناخت و مطالعه گفتمانِ آثار ادبی جهان و تطبیق و مقایسۀ آنها ما را در شناخت پدیدههای انسانی کمک میکند، بنابراین ضرورت دارد که به دو اثر کمدی معروف ایران و آمریکا از این منظر توجّه شود. به همین جهت، نگارنده بر آن شد تا در این جستار، کمدیهای داییجان ناپلئون از ایرج پزشکزاد و کلهپوکها از نیل سایمون را براساس رویکرد تحلیل گفتمان با یکدیگر مقایسه کند. در این مقاله پس از تعریف طنز کلامی، عناصری همچون «تناقض»، «اغراق»، «مجاط»، «بازی با کلمات»، «تکرار» و «کنایه نمایشی» به عنوان عوامل ایجاد «طنز کلامی» بر روی داستان «داییجان ناپلئون» و «کلهپوکها» همراه با ارائۀ نمونههایی بررسی و تحلیل میشوند. براساس یافتههای این پژوهش، در داییجان ناپلئون، همه نوع طنز ناشی از آرایههای کلامی به چشم میخورد، ولی در کلهپوکها، نویسنده در انتخاب الفاظ چندان دقتی ندارد و بیشتر سعی در ارائه مضمون دارد. در حوزۀ معناشناسی زبان نیز طنز ناشی از تناقض در هر دو اثر زیاد است.
نیل سایمون
ایرج پزشکزاد
طنز کلامی
داستان
2021
02
19
97
110
https://pl.journals.pnu.ac.ir/article_7902_8f8aa4c0f23aa093cbb1789bc830c839.pdf
دوفصلنامه مطالعات داستانی
23454520
23454520
1399
6
2
استعمار در دهۀ بیست و سی و بازتاب آن در رمانهای منتخب معاصر فارسی
ابراهیم
ظاهری عبدوند
حمید
رضائی
در این جستار، به بررسی مسئلۀ استعمار در دهۀ بیست و سی، رویکردها و گفتمانهای شکلگرفته در این زمینه و شیوۀ بازنمایی آنها در رمانهای منتخب معاصر فارسی با روش توصیفی- تحلیلی پرداخته شده است. بدین منظور ابتدا مسئلۀ استعمار و حضور استعمارگران در دهۀ بیست و سی در ایران بررسی و سپس بازنمایی این حضور در رمانهای منتخب فارسی واکاوی شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد در این رمانها، بیشتر به تأثیر سیاسی و سپس اقتصادی حضور استعمار در ایران پرداخته و به مسائل فرهنگی و اجتماعی کمتر توجه شده است. سه گفتمان در این رمانها برجسته شده است: گفتمان ضد استعماری که با «خوب»نمایی همراه و صدای غالب در این رمانها بوده و گفتمان سلطنتطلبان و وابستگان به استعمارگران که بازنمایی این دو گفتمان، به صورت «بد» نمایی بوده است.
رمان
استعمار
سیاست
اقتصاد
نفت
کودتا
2021
02
19
111
129
https://pl.journals.pnu.ac.ir/article_7903_14a03be85244c8cb013d22a12ded20ef.pdf
دوفصلنامه مطالعات داستانی
23454520
23454520
1399
6
2
بررسی مؤلفههای پستمدرنیسم در مجموعه داستانهای «دوباره از همان خیابانها»
ماندانا
علیمی
سارا
جاوید مظفری
پست مدرنیسم جریانی با حوزه معنایی گسترده است که در ابتدا بیشتر برای توصیف داستانها و رمانهایی استفاده میشد که در آن، سبکهای مختلف نگارش تلفیق میگشت. در این جستار، نگارندگان برآن هستند تا با بهرهگیری از شگردهای پُست مدرنیستی، مانند تغییر زاویه دید، بههمریختگی زمان و مکان، ابهام، پارودی، بینامتنیت و ارتباط فرامتنی، تناقض، صنعتهای ادبی و زبان شاعرانه، سلب اقتدار، سیلان روایت، کولاژ، تغییر کانون روایت و اسطورهزایی و... این رمان را بررسی و تحلیل کنند. در بحث زبان شاعرانه باید گفت که نجدی به سبک ویژۀ خود دست یافته است که این امر در نویسندگان دیگر این سبک در ایران کمتر دیده میشود. هنجارگریزیهای زبانی، واژگانی، معنایی و آشناییزداییهای او، نشان از جهانبینی خاص نویسنده دارد و تلاش و تقلای او را برای ایجاد تغییرات هم در فرم و هم در محتوا، آشکار میکند. همچنین هدف این مقاله پاسخ به این سؤال است که «مهمترین مؤلفههای پسامدرن آثار بیژن نجدی کداماند؟» روش پژوهش در این مقاله نیز از نظر هدف با توجه به ماهیت آن، از نوع تحقیق نظری است که بر پایۀ مطالعۀ کتابخانهای انجام شده و از دیدگاه روش تحقیق، پژوهشی- توصیفی- تحلیلی است.
پستمدرنیسم
بیژن نجدی
بینامتنیت و ارتباط ترامتنیت
روایتهای کلان
اسطورهزایی
2021
02
19
131
153
https://pl.journals.pnu.ac.ir/article_7904_f2a2ecfe15e736e8e4e706b87edaac85.pdf
دوفصلنامه مطالعات داستانی
23454520
23454520
1399
6
2
بررسی حکایتهای عرفانی مقامات حمیدی با دید ساختارگرایی (مطالعه موردی: حکایتهای جنون، در آداب سفر، در تصوف، در عشق)
ابوالفضل
غنی زاده
مأموریت ساختارگرایی در حوزۀ ادبیات، تجزیه وتحلیل نوشته، تفکیک آثار و انواع ادبی، بررسی مؤلفههای بیرونی تأثیرگذار در ظهور یک ژانر هنری است. طرفداران این مکتب قواعدی برای تشریع آثار نویسندگان معرفی کردهاند که جنبههای زیباشناختی یک اثر را معرفی کرده و نوشته را در مقام مقایسه با سایر آثار قرار میدهد و ضمن تسهیل نقد و ارزشیابی اثر، میزان توانمندی آفریننده آن را معلوم میسازد. در میان آثار ادبی نوع سنتی آن به دلیل پیچیدگیهای معنایی بیشتر از نوشتههای معاصر نیاز به این نوع بررسیها دارد. این نوشته چهار مقامۀ عرفانی (در جنون، در عشق، در آداب سفر و در تصوف) را بر اساس قواعد ساختارگرایی مورد بررسی قرار داده و در پایان به این نتیجه میرسد که درونمایۀ این اثر ادبی همواره پند و اندرز اخلاقی- عرفانی بوده است. نویسنده این اثر در لغتپردازی و ترکیبسازی از هیچ کوششی فروگذاری نکرده و آغاز و پایان یکنواخت مقامات را بدون سکته و آسیب به پایان برده است. قاضی حمیدالدین بنای تعلیم در نیت داشته و از نظر شکلی از کاربرد سجع و استفاده از الفاظ فصیح و بلیغ عربی و فارسی غفلت نکرده و در تضمین و درج اشعار شعرای فارسی و تازی هنرمندی نشان داده است.
مقامات حمیدی
حکایتهای عرفانی
ساختارگرایی
2021
02
19
153
161
https://pl.journals.pnu.ac.ir/article_7905_bd3156f36d75bb2c032d8248eaf92b73.pdf
دوفصلنامه مطالعات داستانی
23454520
23454520
1399
6
2
اکوفمینیسم و واسازی قصّههای عامیانه در تحلیل رمان تنیده در هزار توی زمان
فاطمه
قلندرزاده دریایی
اکوفمینیسم با مطالعة پیوند میان زن و طبیعت، بر این نگره تأکید دارد که در متون، زنان با طبیعت و مردان با فرهنگ همسان پنداشته شدهاند و به دوگانگی حاصل از این بینش که زنان را در ارتباط با تن و احساس و مردان را در ارتباط با عقل و منطق میدانند، اشاره دارند. در این پژوهش به روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد توصیفی و تحلیلی و از منظر اکوفمینیسم، رمان تنیده در هزار توی زمان نقد و بررسی شده است. نتیجة حاصل از این پژوهش نشان میدهد که در این رمان رابطة دوسویهای بین بهرهبرداری از طبیعت و زن وجود دارد. زن، زمین است. با آسیب یا کشتن زن، زمین خشک میشود و آبادانی از بین میرود. طبیعت زنانهوار به تصویر کشیده میشود. شخصیت خان دایی در رمان، همچون اژدهای خشکسالی در قصههای عامیانه، مسبّب مرگ و آسیب به زنان و خشکی و تباهی زمین میشود. نویسنده با نگاهی واسازانه و گذار از خوانش مردسالار، زن را ناجی نشان میدهد که بر کلیشههای رایج پیروز میشود و اژدهای خشکسالی را شکست میدهد و در شکل تمثیلی ویرانی خانة مادربزرگ، این مفهوم نشان داده میشود.
اکوفمینیسم
اسطوره
قصّههای عامیانه
واسازی
2021
02
19
173
188
https://pl.journals.pnu.ac.ir/article_7906_782ad291fd5bde2fa895ddc26f000489.pdf
دوفصلنامه مطالعات داستانی
23454520
23454520
1399
6
2
تحلیل انتقادی گفتمان مرزباننامه براساس نظریۀ نورمن فرکلاف (مطالعۀ موردی: داستان زیرک و زروی)
عیسی
نجفی
فرحناز
حیدری نسب
تحلیل انتقادی گفتمان یکی از مباحث مهم در گفتمان سیاسی و اجتماعی است که چگونگی تبلور و شکلگیری معنا و پیام واحدهای زبانی در ارتباط با عوامل درونمتنی بررسی میکند. مرزبان نامه، به عنوان یک متن کهن، یکی از متون تمثیلی ایران قبل از اسلام است که نویسنده در آن، به آسیبشناسی موضوعات اجتماعی - سیاسی روزگار خود یا دورههای قبل پرداخته و از این رهگذر ضمن اینکه به گونهای فرهنگ را منتقل کرده، به کمک زبان و قدرت آن، به تولید اندیشههای سیاسی روزگار کمک شایانی کردهاست. این نگارش بر آن است که با تکیه بر آرای فرکلاف، به چگونگی بازنمایی گفتمان انتقادی متن داستان «زیرک و زروی» بپردازد. مقاله به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و بر اساس چارچوب نظری فرکلاف، در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین به ارتباط لایههای گفتمان و پیوند زبان و جامعهپذیری جامعه از رهگذر حکایات میپردازد. حاصل سخن این است که این متن، ضمن اینکه نقش مهمی در انتقال عقاید و ارزشهای حاکم بر جامعه دارد، گفتمان گفتاری و کرداری شخصیتهای داستان، در خدمت تثبیت اندیشۀ سیاسی نویسنده است و فضای فکری و قدرت امکانات موجود در گفتار، توضیح چرایی تولید این متن با توجه به سیاست حاکم است.
نورمن فرکلاف
مرزباننامه
گفتمان
قدرت زبان
کنشگران
وجهیّت افعال
2021
02
19
189
206
https://pl.journals.pnu.ac.ir/article_7907_8f585167ced8262eb635170c077aa98f.pdf
دوفصلنامه مطالعات داستانی
23454520
23454520
1399
6
2
بررسی زمان روایی ژرار ژنت در رمان «ثُقُوبٌ فِی السُّوقِ الأَسوَدِ» اثر احسان عبد القدوس
سعید
ولایتی آناقیز
عزت
ملاابراهیمی
عنصر زمان عامل سازنده روایت و یکی از اجزای جدایی ناپذیر آن است. احسان عبدالقدوس (1919 – 1990م)، داستانپرداز رمانتیسم در ادبیات نوین عربی، در رمان «ثُقُوبٌ فِی السُّوقِ الأَسوَدِ» تصویری از جامعه آفریقایی را در سال 1960م. ارائه داده است. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و با در نظر گرفتن نظریه زمان روایی ژرار ژنت، در سه مرحله نظم، تداوم و بسامد، به بررسی رمان «ثُقُوبٌ فِی السُّوقِ الأَسوَدِ» پرداخته است. از نتایج پژوهش به دست آمد که 98/19 درصد از رمان با زمانپرشی نقل شده است. روایت در سیر طبیعی خود، در 41 نقطه با گذشته نگری که 85/15 از رمان را دربر دارد و در 44 نقطه با ارجاع به زمان آینده که شامل 13/4 درصد از متن است، نقل شده است. تداوم در این رمان که 259 صفحه و شامل زمان تقویمی 665 روز است، 567/2 روز برای هر صفحه ارزیابی شده است. میانگین شتاب این رمان 02/10 روز برای هر صفحه است که نشانگر ضرباهنگ منفی کل متن است. کارکرد انواع بسامد در این رمان رایج بوده و بسامد مکرر با نقل مکرر 22 رخداد، باعث کند شدن زمان رمان شده است.
رمان
عبد القدوس
زمان روایی
ژرار ژنت
ضرباهنگ منفی
2021
02
19
207
226
https://pl.journals.pnu.ac.ir/article_7908_e665f05cbee864f31e8bbae098df4da5.pdf