بررسی و تحلیل داستان «بند» محمود دولت‌آبادی بر پایۀ اصول مکتب رئالیسم

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان گروه زبان و ادبیات فارسی

2 دانشجوی دکترای دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

رئالیسم جنبش ادبی است که در اواخر نیمه اول قرن نوزدهم آغاز شد و هنوز هم قدر و اعتبار ویژه‌ای در ادبیات جهان و رمان‌نویسی نوین دارد. این مکتب ادبی که در برابر رمانتیسم شکل گرفت با تکیه بر دنیای واقع و عینیت­گرایی، ارکان اصلی نظام فکری رمانتیسم‌ها را در هم نوردید. بالزاک را می‌توان پیشوای مسلم رئالیست دانست که با انتشار مجموعه آثار خود با عنوان کمدی انسانی تأثیر ژرفی بر عالم ادب گذاشت. یکی از پیروان این مکتب ادبی در ایران، محمود دولت­آبادی است. در این پژوهش، داستان کوتاه «بند» از مجموعه داستان ادبار و آینه به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، براساس اصول و معیارهای مکتب رئالیست به ویژه با تأکید بر سه عنصر موضوع، توصیف و شخصیت‌پردازی تحلیل و بررسی شده است تا پاسخی برای این پرسش بیابیم که آیا این داستان نیز در شمار داستان­های واقع‌گرای نویسنده قرار گرفته است یا خیر؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که دولت‌آبادی در این اثر با نمایش برشی خاص و واقعی از زندگی اجتماعی و افراد آن و رابطۀ دو سویۀ بین آنها، داستانی رئال آفریده است. نویسنده در این داستان به دنبال رابطۀ درونی بین پدیده‌هاست و ریشۀ رفتارهای شخصیت‌های داستانی را در شرایط اجتماعی، اقتصادی آن روزگار می‌جوید. در این اثر مطابق با اصول رئالیست، توصیف‌ها، گفت‌و‌گوها و کنش‌های شخصیت‌ها در خدمت شخصیت‌پردازی، پرورش قهرمان داستان و فضاسازی اثر است و عناصر چندان زائدی در داستان مشاهده نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Realistic Survey of Dollatabadi's Jail

نویسندگان [English]

  • abdolali oveisi kahkha 1
  • tayyebe farhadi 2
چکیده [English]

A literary movement started in the early decades of 19th century, realism still is possesses influence and credit in world literature and writing fiction. As a literary movement rejecting Romanticism, Realism demolished the principles of the theoretical structure of Romanticism. Balzac is the undisputed leader of this movement profoundly influencing the world of literature by publishing his collection of Human Comedy. Mahmood Dolatabadi is one the followers of this school in Iran. Based on the principles of Realism especially focusing on subject, description, and  characterization, this article studies Jail from Dolatabadi's collection Edbar va Ayene through descriptive- analytic method to discover whether this story is realistic or not. This study claims that Dolatabadi has created a realistic story by presenting e realistic slice of social life, characters and their mutual relationships. Highlighting the interrelationship between phenomena, the novelist looks for the reason of his characters behavior in the social and economic situation of the period.Conforming to the norms of Realism, this story makes use of description, dialogue, action is served for characterization, developing the character of the protagonist, and setting. There is almost no irrelevant element in the story.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Description
  • Realism
  • characterization
  • Dolatabadi
الیوت، تی. اس. (1375). برگزیده آثار در قلمرو نقد ادبی. ترجمه محمد دامادی. تهران: انتشارات علمی.
بیکهام، جک.ام. (1388). صحنه و ساختار در داستان. ترجمه­ پریسا خسروی. تهران: نشر رسش.
پرهام، سیروس (1362). رئالیسم و ضد رئالیسم. تهران: نشر مرکز.
تقوی، علی (1389). «رئالیسم در ادبیات داستانی (با نقدی بر داستان­های جلال آل احمد)». کتاب ماه کودک و نوجوان. شماره 44. صص 23-8.
چهلتن، امیرحسن؛ فریاد، فریدون (1380). ما نیز مردمی هستیـم. گفـت­و­گـو بـا محمـود دولت­آبادی. تهران: نشر چشمه - فرهنگ معاصر.
داد، سیما (1375). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: نشر.                                                      
دولت­آبادی، محمود (1384). ادبار ­و ­آینه. تهران: انتشارات نگاه.
ساچکوف، بوریس (1362). تاریخ رئالیسم: پژوهش در ادبیات رئالیستی رنسانس تا امروز. ترجمه محمدتقی فرامرزی. تهران: نشر تندر.
سیدحسینی، رضا (1391). مکتب­­های ادبی. تهران: انتشارات نگاه.
شیری، قهرمان (1387). مکتب­های داستان­نویسی
در ایران
. تهران: نشر چشمه.
گرانت، دیمیان (1375). رئالیسم. ترجمه­ حسن افشار. تهران: نشر مرکز.
عبـداللهیـان، حمیـد (1381). شخصیـت و شخصیت­پردازی در داستان معاصر. تهران: نشر آن.
قربانی، محمد­رضا (1373). نقد آثار محمود دولت­آبادی. تهران: نشر چشمه.
لاج، دیوید؛ وات، ایان؛ دیچز، دیوید (1386). نظریه­های رمان. تهران: نشر نیلوفر.
لوکاچ، گئورگ (1349). معنای رئالیسم معاصر. ترجمه فریبرز سعادت. تهران: نشر نیل.  
میر­عابدینی، حسن (1386). صد سال داستان­نویسی ایران. چاپ چهارم. تهران: نشر چشمه.
ماکسیم، استوارت، سیم (1389). مارکسیسم و زیبایی شناختی. تهران: نشر متن.
 ویلیامز، ریموند (1386). رئالیسم ­و­ رمان معاصر. نظریه­­های رمان: از رئالیسم تا پسامدرنیسم. ترجمۀ حسین پاینده. تهران: انتشارات نیلوفر.
یاحقی، محمدجعفر (1379). جویبار لحظه­ها (ادبیات معاصر فارسی). تهران: نشر نیل.
Furst, Lilian, ed (1992). Realism. NewYork: Longman.
Onega, Susana and Jose  Angel Garcia Landa (1999). Narratology: AnIntroduction. London: Longman.                           
Selden, Raman; Peter Widdowson and Peter Brooker (2005). A Reader’s Guide to Contemporary Literary theory. 5th edHarlow: Personloengman.    
Cuddon, J. A. (1998). Dictionary of literary Terms and literary Theory. England: Penguin Reference.