فرآیند فردیت در «حکایت مرد بغدادی» در مثنوی مولانا و «کیمیاگر» اثر پائولو کوئیلو

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی

2 کارشناس ‌ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا.

چکیده

یکی از روش­های مطالعه و پژوهش در متون ادبی کلاسیک به­کارگیری نظریات جدید در خوانش این متون است. بـه این مطالعات که با استفاده از نظریات مطرح در علومی نظیر جامعه­شناسی، روان­شناسی، اسطوره­شناسی و مردم­شناسی انجام می­شود، مطالعة بیرونی ادبیات می­گویند. در این مقاله «حکایت مرد بغدادی» از دفتر ششم مثنوی و رمان کیمیاگر اثر پائولو کوئیلو به عنوان نمونة بازنویسی شدة «حکایت مرد بغدادی» را با استفاده از نظریة فرآیند فردیـت در مکتـب روان­شنـاسی تحلیلی کارل گوستاو یونگ (1961- 1875) تحلیل کرده­ایم. یونگ یکی از نظریه­پردازان نقد روانکاوی است. فرآیند فردیت از مهم­ترین نظریه­های وی در مکتب روان­شناسی تحلیلی است. یونگ در نظریة خود توجه ویژه­ای به ناخودآگاه جمعی دارد و کهن الگوهایی را در مکتب خود توصیف می­کند. هدف نگارندگان این پژوهش خوانش حکایت مثنوی و رمان کیمیاگر براساس فرآیند فردیت با روش تحلیلی است. در پایان این خوانش توانستیم فرآیند فردیت و کهن الگوهای آن از جمله من، سایه، خود، نقاب، پیر دانا و آنیما را با عناصر آنها تطبیق دهیم و در پایان به این نتیجه رسیدیم که سفر قهرمان در هر دو داستان برای به دست آوردن گنجی نادر، کاملاً با سفر درونی فرد با هدف خویشتن­یابی و رسیدن به وحدت و یکپارچگی لایه­های روان مطابق است و هر دو قهرمان در مصر با عسس و راهزن (که نمادی از خود است) روبه­رو می­شوند و در نهایت در خانه و کلیسای دیار خود به گنج اصیل (که نمادی از خویشتنِ خویش است) دست می­یابند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Individuality in Baghdadi man tahf of Mathnaw Ma'navi and Alchemist of Paulo Coelho

نویسندگان [English]

  • null null 1
  • arezo Shahbazi 2
2 M.A. Azzahra University
چکیده [English]

 
One of the methods of studying and searching in the classic and literary texts is to use the new theories in studying these texts. These kinds of studies which are being done by considering the most important theories in sciences as sociological, psychological, mythological and anthropological ones is called the external studies of literature. In this essay, Baghdadian man tale from the sixth book of the Mathnawi Ma'navi, on one hand, and Alchemist novel of Paulo Coelho, on the other side, as the rewritten samples of Baghdadian man tale were analysed by using the individuality theory in the analysis psychology school of Carl Gustav Jung [1875-1961]. Jung is one of the theorists of psychoanalysis criticism. Individuality process is accounted as the most important theories in his analytic psychological school. Jung in his theory has a special attention to the collective unconscious and explains the archetypes in his school. The aim of the writers of this article is to read the tale of Mathnawi and Alchemist novel based on the individuality by using the analytical method. At the end, comparing the individuality and its archetypes such as Ego, Shadow, Self, Persona, the Wise Old Man and Anima with its elements was done and then it was concluded that the protagonist's travel of these two tales for earning a rare treasure and approaching a unified psychic layers is totality consistent with the internal travel of a person regarding the individuality as well, these two characters confront with Assas and Bandit (the symbol of self) in Egypt and finally, approach their origin treasure (the symbol of self-individual) in their house and church.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jung
  • Individuation Process
  • Mathnawi
  • The Story of Baghdadian Man
  • Alchemist
اقبالی، ابراهیم؛  قمری گیوی، حسین؛ مرادی، سکینه
(بهار و تابستان 1386). «تحلیل داستان سیاوش بر پایه نظریات یونگ». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. شماره 8. صص 85-69.
بروز، فرانک (1373). فرهنگ توصیفی اصطلاحات روان­شناسی. ترجمة مهشید یاسایی و فرزانه طاهری. تهران: انتشارات طرح نو.
بلخی، مولانا جلال­الدین محمد (1375). مثنوی معنوی. به سعی و اهتمام و تصحیح رینولد الین نیکلسون. تهران: انتشارات توس.
بیلسکر، ریچارد (1384). یونگ. ترجمة حسین پاینده. تهران: انتشارات طرح نو.
پالمر، مایکل (1385). فروید، یونگ و دین. ترجمة محمد دهگانپور و غلامرضا محمدی. تهران: انتشارات رشد.
رستگار فسایی، منصور (1388). پیکرگردانی در اساطیر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فوردهام، فریدا (1346). مقدمه­ای بر روان­شناسی یونگ. ترجمة مسعود میربهاء. تهران: سازمان انتشارات اشرفی.
کوئیلو، پائولو (1391). کیمیاگر. ترجمة دل­آرا قهرمان. تهران: نشر فرزان روز.
مورنو، آنتونیو (1376). یونگ، خدایان و انسان مدرن. ترجمة داریوش مهرجویی. تهران: نشر مرکز.
هال، کالوین اس و ورنون جی نورد بای (1375). مبانی روان­شناسی تحلیلی یونگ. ترجمة محمدحسین مقبل. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی تربیت معلم.
یاوری، حورا (1374). روانکاوی و ادبیات، دو متن، دو انسان، دو جهان. تهران: نشر تاریخ ایران.
یونگ، کارل گوستاو و ... (1372). جهان­نگری. ترجمة جلال ستاری. تهران: انتشارات توس.
ــــــــــــ (1376). چهار صورت مثالی مادر، ولادت مجدد، روح، چهرة مکّار. ترجمة پروین فرامرزی. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
ــــــــــــ (1383). انسان و سمبل­هایش. ترجمة محمد سلطانیه. تهران: جامی.
ــــــــــــ (1390). روان­شناسی و کیمیاگری. ترجمة پروین فرامرزی. چاپ دوم. مشهد: به نشر آستان قدس رضوی.